اضطراب عبارت است از یک عامل ناشناخته و نا معلوم که موجب پریشانی فکر وگاه باعث بروز علائم احساس خطر از جمله تپش قلب و رنگ پریدگی می شود. در فرآیند اضطراب بر خلاف ترس طبیعی، یک عامل حقیقی ترس آور یا خطرناک یا آسیب رسان وجود ندارد بلکه فقط به طور خود کار و ناخود آگاه ذهن آدمی دچار احساس خطر می شود و هر گاه ذهن در اثر تنش های روانی و استرس های عصبی و حوادث ناخوشایند و ناگواری که در زندگی مکررا” برایمان رخ می دهد از روال عادی خارج شود و حساسیت بیش از حد به رخداد های آتی و احتمالی پیدا کند دچار اضطراب می شویم.
بسیاری از مردم هنگام مواجهه با مشکلات شغلی، قبل از امتحان دادن یا اتخاذ تصمیمات حساس، عصبی و مضطرب میشوند. این نوع از اضطراب که توسط فرد کنترل میشود، اضطراب طبیعی است.
اما اگر اضطراب به صورت ترس و نگرانی بیش از حد، غیرمنطقی و غیرقابل کنترل باشد و در زندگی روزمره شخص اختلال ایجاد کند، نوعی بیماری روحی جدی محسوب میشود. افراد مبتلا به اختلالات اضطراب، ترس، نگرانی، اندوه و پریشانی را به طور مداوم تجربه میکنند. اما با درمان آن، اکثر افراد میتوانند این احساسات را مدیریت کرده و به زندگی عادی برگردند.
ترسهای خاص (فوبیا)
ترس پایدار، شدید و بیجا از یک موضوع یا موقعیتی خاص که باعث اختلال در زندگی روزمره میشود؛ برای مثال ترس از ارتفاع یا پرواز. در این نوع اضطراب عامل حقیقی آسیبرسان وجود ندارد و این ذهن است که دچار احساس خطر میشود. در نتیجه فرد از مواجهه با موقعیتها یا اشیائی که خطر کمی دارند یا اصلا خطرناک نیستند اجتناب میکند.
اختلال اضطراب فراگیر
اختلال اضطراب فراگیر، یک نوع نگرانی و تنش مفرطِ بدون دلیلی است که به رویداد و موقعیت خاصی وابسته نیست. این افراد به طور مداوم منبعی برای اضطراب دائم و نگرانی دارند و بدون هیچ نشانهای همیشه منتظر وقوع اتفاقهای بد هستند.
علل اضطراب
علت اصلی بروز اضطراب هنوز معلوم نیست؛ ولی آنچه واضح است این است که علت اضطراب مانند سایر انواع بیماریهای ذهنی، عیب شخصیتی، ضعف شخصی یا تربیت نادرست نیست.
تحقیقات دانشمندان در زمینهی بیماریهای ذهنی مشخص کرده است که اختلالات اضطراب تحت تأثیر مجموعه عواملی همچون تغییرات در مغز و استرسهای محیطی به وجود میآیند.
مطالعات نشان دادهاند که استرسهای شدید یا طولانی مدت بر سلولهای اعصاب مغز تأثیر میگذارد. در واقع استرس، مدار منتقلکننده اطلاعات از یک ناحیهی مغز به بخشهای دیگر را مختل میسازد و افراد مبتلا در بعضی از قسمتهای مغز دچار تغییرات ساختاری میشوند.
از دیگر عوامل مهم اختلالات اضطراب، زمینهی ارثی و ژنتیک است و احتمال ابتلای افرادِ دارای سابقهی اختلال اضطرابی در خانواده، نسبت به سایرین بیشتر است. اضطراب هم مانند بیماریهای قلبی، سرطان و … از طریق DNA منتقل میشود؛ هر چند تا امروز ژن خاصی که مسبب بروز اضطراب باشد شناخته نشده است و به نظر میرسد که چندین ژن در تعامل با هم باعث بروز این اختلال میشوند.
بر اساس تحقیقات انجام شده عوامل محیطی مثل ضربههای روحی و آسیبهای روانی نیز باعث بروز اضطراب در افراد دارای زمینهی ارثی میشود.